Zgodnie z definicją gatunkową, baśń uruchamia - zarówno po stronie autora (czyli, na ogół, pewnej ludzkiej zbiorowości), jak i odbiorcy - wielorakie pokłady świadomości, w tym magiczne i archetypiczne. Nie wchodząc zbytnio w zawiłości genologiczne, warto jednak odnotować irracjonalizm rządzący baśnią - dlaczego zatem Danilewska wybrała właśnie baśń, skoro jej książka jest z założenia naukowa? Rozwikłanie tej zagadki to drugi wielki temat książki, skrywający się w koncepcji „myślenia wielorakiego" (Gardner), „myślenia integralnego" (Wilber), „myślenia ironicznego" (Egan), wreszcie - „myślenia refleksyjnego" (Kegan), oznaczającego zerwanie z dotychczasowym, racjonalnym oglądem świata na rzecz oglądu transparentnego, pozwalającego ujmować rzeczywistość z wielu stron jednocześnie; wyklucza to monopol na prawdę którejkolwiek z filozofii i uprawomocnia ambiwalentny obraz świata - Danilewska, zwolenniczka nowego modelu rzeczywistości, dopuszcza zatem do głosu argumenty racjonalne na równi z irracjonalnymi, nawet jeśli zdają się pozornie wykluczać. Myślenie integracyjne zdaje się w podjętej tematyce szczególnie potrzebne, Danilewska pokazuje bowiem dwie rzeczy: 1. mimo upływu czasu i zmiany epok hasła o rywalizacji i „nowym, wspaniałym świecie" pozostają bez zmian; 2. cechuje nas coraz większy pęd ku doskonałości i coraz większy nacisk na rywalizację, bez oglądania się na jej, ewentualne, destrukcyjne skutki - owa niefrasobliwość staje się jedną z cech charakterystycznych naszego społeczeństwa, występującą w połączeniu z niemal sarmacką lekkomyślnością pt. „jakoś to będzie". Nie będzie - przekonuje nas Autorka - samo „nic się nie będzie", stąd potrzeba zrywania zasłon i ukazywania brutalnych mechanizmów rządzących rywalizacją. By zyskać na wiarygodności, drugą część książki wypełniają opowieści bezpośrednio zainteresowanych, czyli uczniów, poddanych i poddawanych nieustającej presji konkurencji i konieczności „bycia najlepszym". Miliony ludzi wciąż wierzą, że rywalizacja prowadzi uczniów ku wyżynom doskonałości. Stanowi ona spiritus movens i perpetuum mobile ich aktywności; nie wyczerpuje się, lecz wzrasta podczas potyczek. Gdy dwóch równych uczniów zaczyna się ze sobą mierzyć o to, który z nich jest lepszy w nauce, duch rywalizacji nie pozwala żadnemu z nich spocząć na laurach. Raz jeden wygrywa, raz drugi, co zagrzewa ich obu do podnoszenia własnej kondycji przed kolejnym bojem o zwycięstwo na szkolnej arenie, zapowiedzianym i kontrolowanym przez nauczyciela. Niektórzy wyobrażają sobie, że nauczyciel panuje nad klasą dzięki sile swego autorytetu, a gdy trzeba, jest zdolny nawet ciskać gromami jak Zeus kontrolujący rywalizację bogów na Olimpie. Inni - że wyposażony w tajemną wiedzę pedagogiczną kieruje uczniami liberalnie jak bóg Rynek; niewidzialną ręką utrzymuje żywiołową rywalizację uczniowską na wodzy rozumu.

Zastosowana przez Autorkę metoda to propozycja indywidualnego przebiegu działań edukacyjnych, który z powodzeniem może być modyfikowany i dostosowywany do potrzeb i możliwości [ů] danej klasy. Na podkreślenie ze wszech miar zasługuje zwrócenie [ů] uwagi na postawę nauczyciela jako kreatora indywidualnych podejść i preferencji dla każdego dziecka z osobna. Nauka pisania i czytania to niezwykła powinność i odpowiedzialność ze strony nauczyciela, wyzwalająca działania twórcze i kreatywne, jakie drzemią w świadomości ucznia. Rola i zadania, jakie stoją przed nauczycielem w przypadku dzieci o specyficznych trudnościach w nauce pisania i czytania, powodują zwiększenie skali kompetencji i odpowiedzialności nauczyciela profesjonalisty w tym zawodzie.

Wzrost znaczenia edukacji we współczesnym świecie powoduje coraz większe zainteresowanie socjologów tą dziedziną życia społecznego. Obecnie można już mówić o ukształtowaniu się socjologii edukacji jako ważnej sudyscypliny socjologii. Przygotowany podręcznik umożliwia zaznajomienie się z dominującą problematyką studiów i badań w zakresie socjologii edukacji. Autor charakteryzuje socjologię edukacji jako dziedzinę wiedzy. Omawia edukacyjne znaczenie takich procesów społecznych, jak: stratyfikacja społeczna, zmiana społeczna, socjalizacja, współczesne kształcenie i wychowanie. Przedstawia analizy dotyczące jednostki i społeczeństwa. Charakteryzuje funkcje edukacyjne instytucji: rodziny, szkoły, zakładu pracy, ośrodków władzy. Ukazuje tworzące się w społeczeństwie współczesnym napięcia między indywidualizmem a wspólnotowością, wartościami i antywartościami, dążeniami do równości społecznej i narastającymi nierównościami, reprodukcją społeczną a emancypacją jednostek i grup społecznych. Końcowa część pracy dotyczy kształtowania tożsamości, procesu będącego jednym z najważniejszych wyzwań socjalizacyjnych i wychowawczych naszych czasów. Podręcznik zawiera obszerną bibliografię, słownik ważniejszych terminów, problemy do przemyślenia i dyskusji. Może być wykorzystywany przez studentów, a także przez inne osoby zainteresowane socjologicznymi zagadnieniami współczesnej edukacji.