PERFORMATIVE ASPECTS OF ART The concept of performativity has been usually evoked in the discussions on the philosophy of language and the reflection on theatre and performance art. However, in recent years there have been some attempts to broaden its scope. The theoretically inclined researchers have been working out the main assumptions of the aesthetics of performativity. These are claimed to include the challenging of the boundaries of artistic disciplines, and emphasizing the active role of the recipients, for whom the art works become events developing in consequence of their actions. Besides those attempts to grasp the theoretical consequences of “the performative turn”, one should also note some very interesting practical analyses, employing the theory in the discussion on concrete works from different domain of art. It appears that one can discover transformational potential, focus on change rather than just existence, even in the domains traditionally regarded as “artifactual” (painting, sculpture, installations). The planned volume of “Art Inquiry” will be devoted to the reflection on both directions of expansion of the concept of performativity. We would like the authors to consider its general significance for aesthetics and for the theory of various domains of art. We also hope that they will show the changes occurring when its unique perspective is adopted in the discussion on both theatre, paratheatrical experiments, and film, and the domains which have traditionally emphasized the role of the artistic artifact. The title of this volume invites questions about the possible scope of performativity and its kinds. PERFORMATYWNE ASPEKTY SZTUKI Zagadnienie performatywności podejmowane było najczęściej w rozważaniach z zakresu filozofii języka oraz w refleksji nad teatrem i sztuką performance. W ostatnich latach zauważyć można jednak próby jego rozszerzenia. Z jednej strony zmierzają one do wypracowania założeń estetyki performatywności. Wśród jej cech wskazywane jest kwestionowanie granic poszczególnych dziedzin artystycznych, zaakcentowanie aktywnej roli odbiorców, dla których utwory stają się wydarzeniami rozwijającymi się w wyniku ich działań itd. Oprócz prób sformułowania teoretycznych konsekwencji „zwrotu performatywnego” zauważyć można także bardzo interesujące konkretne analizy polegające na uwzględnieniu właściwych dla niego założeń przy rozważaniu dokonań z różnych obszarów sztuki. Okazuje się, że nawet w obszarach twórczości uważanych tradycyjnie za „wytwórcze” (malarstwo, rzeźba, instalacja) odkryć można aspekty transformacyjne, zakładające nie trwanie, a przemiany. W najnowszym tomie „Art Inquiry” przewidywane jest rozważenie obu zasugerowanych wyżej obszarów ekspansji idei performatywności. Z jednej strony rozważone mają być jej ogólne konsekwencje dla estetyki i teorii różnych dziedzin sztuki. Z drugiej, pokazane zmiany występujące, gdy właściwy dla niej punkt widzenia zostanie uwzględniony zarówno w obszarze refleksji teatralnej, parateatralnej, filmowej, jak w dziedzinach, w których tradycyjnie akcentowano rolę wytwarzanego przedmiotu (dzieła). Tytuł tego tomu ma właściwie charakter pytania o możliwy zakres performatywności i jej odmiany.

Autorki opisują trzy eksperymenty z udziałem kobiet i mężczyzn, przeprowadzone w celu sprawdzenia, w jaki sposób płeć, samoocena i lęk wpływają na generowanie i postrzeganie ironii werbalnej oraz autoironii, a także tworzenie obrazu JA w tym procesie. Z badań wynika, że wypowiedź ironiczna (krytyka przez pochwałę lub pochwała przez krytykę) funkcjonuje nie tylko na dwóch poziomach językowych: dosłownym i zamierzonym, lecz także w perspektywie dwóch płci. Ironia, chociaż etymologicznie „ona” (forma gramatycznie żeńska), jest raczej domeną mężczyzn. Są oni bardziej ironiczni niż kobiety i stosują ironię często na granicy żartu. W przypadku kobiet ironia przybiera odcień złośliwości. Osoby o wyższej samoocenie i niższym poziomie lęku częściej posługują się autoironią. Autorki monografii zwracają szczególną uwagę na rolę emocji w przetwarzaniu ironii i posługiwaniu się nią. Na podstawie przeprowadzonych badań proponują koncepcję ironii jako obronnego mechanizmu autoregulacji. This book presents three psychological experiments on men and women. The goal was to establish how gender, self-esteem and anxiety impact the production and perception of verbal irony and self-mockery. Further, the research analyzes the role of non-verbal language in self-identification. The experiments show that irony (‘blame by praise’ or ‘praise by blame’) are not only hinged on two linguistic levels: literal and implied; but also on gender. Though the grammatical form of the Polish word irony (“ironia”) is feminine, we find it is used more by men. Men produce more irony than women and use it in a more playful way. For women, irony is associated with spitefulness. Higher self-esteem and lower anxiety are also predictors of the use of self-mockery. The authors place a special focus on the importance of emotions in irony use and processing. The results of this research allow for the presentation of a new model of irony as a defensive mechanism for self-regulation of emotion.

Zagadnienia Rodzajów Literackich To wielojęzyczne czasopismo zostało powołane przez założycieli przede wszystkim dla prezentacji problematyki genologicznej w ujęciach badaczy z Polski i z całego świata. Redakcja podjęła też publikację, w każdym zeszycie, materiałów do przyszłego słownika rodzajów literackich. Oprócz tego ukazywały się tu również artykuły komparatystyczne i teoretycznoliterackie. Obecnie redaktorzy zachowując dotychczasowy profil pisma, otwierają szerzej łamy dla wszelkiego typu studiów literaturoznawczych bez względu na tematykę i założenia metodologiczne. Pojawiać się będą w "Zagadnieniach Rodzajów Literackich" także teksty o tematach kulturoznawczych, które będą penetrować bliższe i dalsze konteksty literatury. "ZRL" to jedyne w Polsce czasopismo wielojęzyczne, w którym kształtuje się międzynarodowa współpraca literaturoznawców Wschodu i Zachodu. Na jego wzór powstał swego czasu w USA genologiczny periodyk „Genre” (o czym anonsowali w artykule wstępnym z pierwszego tomu jego redaktorzy).