Dziesięć lat temu, kiedy pierwszy raz w rocznicę deportacji olkuskich Żydów do komór gazowych Birkenau samotnie ruszyłem trasą ostatniej ich drogi po rodzinnym mieście, nie przypuszczałem, że stanie się to odtąd coroczną moją praktyką....

Dwadzieścia lat temu w wigilijny poranek zmarł nagle profesor dr hab. Andrzej Nadolski – wybitny mediewista, archeolog, bronioznawca. Był człowiekiem wyjątkowego formatu. Jego życiorys odzwierciedla skomplikowane dzieje minionych dziesięcioleci, a Jego spuścizna naukowa do dziś wpływa na kształt pasji naukowych kolejnych pokoleń badaczy. Urodził się w Krakowie 26 listopada 1921 r. w rodzinie kultywującej tradycje patriotyczne, doceniającej potrzebę znajomości rodzimej historii, kultury oraz przyrody. Kilka miesięcy przed wybuchem drugiej wojny światowej uzyskał maturę w Gimnazjum im. Księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie. Od stycznia 1942 r. walczył w oddziałach Armii Krajowej obwodu grójeckiego „Głuszec”. Zaraz po zakończeniu wojny, w 1945 r. rozpoczął studia archeologiczno-historyczne, początkowo na Uniwersytecie Jagiellońskim, następnie na Uniwersytecie Łódzkim. Tu w 1949 r. otrzymał tytuł magistra filozofii w zakresie prehistorii, a w 1951 r. stopień doktora na podstawie rozprawy Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku (Łódź 1954). Praca ta stała się fundamentalnym dziełem polskiej szkoły bronioznawstwa historycznego, które do dziś, mimo upływu już ponad pół wieku, w wielu aspektach zachowuje aktualność. W 1962 r. mianowany został profesorem nadzwyczajnym, w 1970 r. otrzymał nominację na profesora zwyczajnego. Pracę zawodową rozpoczął w 1946 r. w Zakładzie Prehistorii Uniwersytetu Łódzkiego. Na uczelni tej pełnił liczne funkcje, był. m.in. kierownikiem Katedry Archeologii, w latach 1965-1968 prorektorem, a następnie od 1968 do 1969 r. rektorem. Prowadził wykłady także i na innych uczelniach: w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jako „professeur associéé” wykładał w École des Hautes Études en Sciences Sociales w Paryżu. Równolegle do działań dydaktycznych od 1949 r. uczestniczył w pracach badawczych Kierownictwa Badań nad Początkami Państwa Polskiego, przekształconego conego w 1953 r. w Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk (obecnie: Instytut Archeologii i Etnologii PAN). Od 1961 r., aż do momentu przejścia na emeryturę w 1991 r. pełnił funkcję kierownika Zakładu Archeologii Polski Środkowej IHKM (dziś: Ośrodek Badań nad Dawnymi Technologiami IAE PAN). Profesor Andrzej Nadolski był autorem ponad dwustu publikacji, w tym kilkunastu książek; wieloletnim redaktorem naczelnym „Acta Archaeologica Lodziensia”, założycielem i redaktorem „Fasciculi Archaeologiae Historicae”, nauczycielem wielu archeologów, pod Jego kierunkiem powstało kilkadziesiąt prac magisterskich i 10 doktorskich, kierował badaniami archeologicznymi wielu stanowisk (m.in. grodzisko i kolegiata w Tumie pod Łęczycą, grodziska w Czermnie nad Huczwą i Spicymierzu nad Wartą, wieś średniowieczna w Drácy w Burgundii, pobojowisko grunwaldzkie). Był członkiem licznych polskich i zagranicznych towarzystw i komitetów naukowych. Uhonorowano go szeregiem odznaczeń: m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polsk oraz Krzyżem Partyzanckim. Te podstawowe fakty biograficzne nie są w stanie oddać rozległych horyzontów Jego zainteresowań. Nieprzeciętna erudycja Andrzeja Nadolskiego w zakresie poznania kultury materialnej średniowiecza czy szeroko pojętej wojskowości, przejawiała się także w jego działalności popularyzatorskiej. Obok ogromnej wiedzy odznaczał się bowiem umiejętnością jasnego wywodu, zrozumiałego dla szerokich rzesz słuchaczy. Z wielką przyjemnością uczestniczył więc w pracach wystawienniczych, wygłaszał odczyty, współpracował nawet z twórcami filmowymi. By jednak suchość zwięzłych biogramów, w różnych miejscach publikowanych, wzbogacić barwami wielości pasji i różnorodności działań Profesora Andrzeja Nadolskiego w dwudziestą rocznicę śmierci grono Jego przyjaciół, kolegów, uczniów podjęło inicjatywę zorganizowania konferencji naukowej mu poświęconej.

Kres krwawych walk z OUN-UPA Operacja „Wisła” stanowiła ostatni akt dramatu zmagań, które ukraińscy nacjonaliści rozpoczęli w 1943 r., dokonując ludobójstwa Polaków na Wołyniu. Dążyli oni do opanowania części ziem Polski. To samo stanowisko zajmowali ukraińscy komuniści. OUN-UPA w walce z państwem polskim odniosły szereg sukcesów. Uciekając się do różnych metod, udało się im ograniczyć przesiedlenia ludności ukraińskiej na Ukrainę. Pozostali nadal jednak wspierali działania UPA, która czuła się bezkarna. Dla wszystkich stało się oczywiste, że bez całkowitego przesiedlenia Ukraińców i pozbawienia OUN-UPA zaplecza nie da się ustanowić trwałego pokoju w południowo-wschodniej Polsce. I właśnie ta operacja przeszła do historii jako powszechnie znana Akcja „Wisła”.

Przemilczana opowieść o jedynym niemieckim dziecięcym obozie koncentracyjnym na terenach Polski. Obóz przy ulicy Przemysłowej - obóz koncentracyjny dla polskich dzieci, utworzony na terenie łódzkiego getta. Trafiały tam dzieci od drugiego do szesnastego roku życia. Zmuszano je do pracy ponad siły, bito, głodzono i "wychowywano" morderczymi ćwiczeniami czy polewaniem zimną wodą i zmuszaniem do stania na mrozie. Helenka w momencie osadzenia miała jedenaście lat. Do dzisiaj w nocy budzi się co godzinę. Zuzanna też miała jedenaście lat. W pierwszej pracy po wojnie przed dyrektorem stawała jak przed komendantem. Leon trafił do obozu jako dziewięciolatek. Co noc krzyczy i płacze. Kiedy słyszą nazwisko Pohl, robi im się słabo. Eugenia Pohl była jedną z najokrutniejszych strażniczek obozu - katowała dzieci, polewaniem zimną wodą skazywała je na śmierć przez wychłodzenie. Opowieść o miejscu, które skazano na zapomnienie. Opowieść, która oddaje głos ostatnim świadkom. Opowieść o dziecięcym piekle.

W numerze [Contents] Studia [Studies] Ryszard Zięba: [Współczesne wyzwania i zagrożenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego [Contemporary Challenges and Threats to International Security], doi 10.7366/020909613201601, s. 9–32; Rodolfo Ragionieri: Complexity and Change in the International System, doi 10.7366/020909613201602, s. 33–46; Bogdan Koszel: Problem uchodźców w Unii Europejskiej (2015–2016) w polityce Niemiec i Francji [The Refugee Problem in the European Union (2015–2016) in German and French Policies], doi 10.7366/020909613201603, s. 47–64; Stanisław Bieleń: Историческая память в польско-российских отношениях [Historical Remembrance in Polish-Russian Relations], doi 10.7366/020909613201604, s. 65–80; Agata Włodkowska-Bagan: Zaufanie w stosunkach międzynarodowych – theoria et praxis [Trust in Foreign Policy – Theoria et Praxis], doi 10.7366/020909613201605, s. 81–100; Marcin Kaczmarski: Nowy Jedwabny Szlak i Eurazjatycka Unia Gospodarcza: chińska i rosyjska praktyka budowy wpływów w Azji Centralnej [The New Silk Road and the Eurasian Economic Union: Two Visions of the Regional International Order], doi 10.7366/020909613201606, s. 101–116; Radosław Fiedler: Negocjacje amerykańsko-irańskie w kwestii nuklearnej. Analiza na podstawie modelu negocjacji nastawionych na współpracę „wygrana–wygrana” [US–Iran Negotiations on the Nuclear Issue. An Analysis Based on the Win-Win Negotiation Model Geared Towards Cooperation], doi 10.7366/020909613201607, s. 117–132; Ewelina Waśko-Owsiejczuk: Misja Wsparcia Narodów Zjednoczonych dla Iraku – cele, zadania i inicjatywy ONZ po zakończeniu II wojny w Zatoce Perskiej [United Nations Assistance Mission for Iraq – UN’s Aims, Tasks and Initiatives after the Second Gulf War], doi 10.7366/020909613201608, s. 133–154; Arkadiusz Domagała: Przesłanki i bariery interwencji humanitarnej na przykładzie Libii (2011) i Syrii (2013) [Reasons for and Barriers to Humanitarian Intervention on the Example of Libya (2011) and Syria (2013)], doi 10.7366/020909613201609, s. 155–174; Rafał Kobis: Ar-rabīˁ al-ˁarabī? Stosunek ludności berberyjskiej do wydarzeń Arabskiej Wiosny w Tunezji i Libii [Ar-rabīˁ al-ˁarabī? The Attitude of the Berber Population to the Events of the ‘Arab Spring’ in Tunisia and Libya], doi 10.7366/020909613201610, s. 175–190; Maciej Raś: Aktywność międzynarodowa regionów (paradyplomacja) w ujęciu teoretycznym [International Activity of Regions (Paradiplomacy) in Theoretical Approach], doi 10.7366/020909613201611, s. 191–214; Joanna Dobkowska: Partnerstwo strategiczne czy faktyczne? Potencjał relacji australijsko-indonezyjskich w kształtowaniu ładu regionalnego [Strategic Partnership or Partnership for Real – The Role of Australia–Indonesia Relations in Shaping the Regional Order], doi 10.7366/020909613201612, s. 215–230; Tomasz Pawłuszko: Debata wokół dydaktyki stosunków międzynarodowych [Debate on the Didactics of International Relations], doi 10.7366/020909613201613, s. 231–246; Iwona Wyciechowska: Turystyka międzynarodowa jako ważny komponent międzynarodowego obrotu osobowego – przyczynek do tematu [International Tourism as an Important Component of International Flows of People – An Outline], doi 10.7366/020909613201614, s. 247–264. Sprawozdania [Reports] Tomasz Pawłuszko: Relacja z konferencji „Polityka zagraniczna Polski w zmieniającym się ładzie między narodowym” – Podzamcze k. Chęcin, 12–13 maja 2016 r. [Report on the conference titled “Polityka zagraniczna Polski w zmieniającym się ładzie międzynarodowym” [Polish Foreign Policy in the Changing International Order], Chęciny, 12–13 May 2016], s. 265–268. Recenzje [Book Reviews] Justyna Zając: Oliver Stuenkel, Post-Western World: How Emerging Powers Are Remaking Global Order, s. 269–272; Alicja Curan (...)

Miłość do ziemi, rachunek krzywd i demony nienawiści Dwa narody, dwie ojczyzny, wspólna tragedia Siedmioro świadków, trzech komentatorów, dziesiątki spisanych relacji. Ponad siedemdziesiąt lat po rzezi wołyńskiej (1943-44) wracają oni do tamtych wydarzeń, jako ciągle żywej traumy na poziomie jednostkowym i zbiorowym, lokalnym i narodowym. Opowiadają o osobistych doświadczeniach, ukazując niewyobrażalne okrucieństwo wydarzeń oraz ich tło historyczne i społeczne. [matras.pl]