THE HOMELESSNESS OF ART References to „being settled” somewhere and being „homeless” have reappeared in various disciplines of the humanities for a long time. Those concepts were used in different contexts and in different senses. In 20th century philosophy, much attention was paid to the Heideggerian concept of man as “the neighbour of Being”, i.e. his dwelling “in the nearness of Being”. This image led to attempts at discovering what is unique to the human condition. Lukacs offered a critique of „transcendental homelessness”, which he saw as characteristic of contemporary culture. Other philosophers pointed out that the fast-changing reality and the engagement in utopian projects characteristic for the condition of the modern man, are conducive to our loss of the sense of settlement. The second half of the 20th century introduced the discourse of unsettlement, non-belonging. Adorno negated the possibility of feeling at home in the world after Auschwitz. Other authors offered the concept of “the uncanny” (das Unheimliche), or being faced with strange and incomprehensible forces in one’s own home, only illusorily familiar. It has been also pointed out that the sense of settlement and the associated feeling of safety may turn out to be limiting. Freedom must mean the loss of the sense of safety, familiarity, commitment. Encountering what is different, marginal, often suffering or victimized (e.g. in feminist or postcolonial discourses) also sensitizes us to the importance of opening ourselves to new experience, which leads to the de-stabilization of our own monolithic home. The subject area outlined here may be variously related to art. On the one hand, art may be considered as an important voice in the discussion on our sense of belonging or uprootedness, on the other the question of whether it should be rooted in tradition, or leave this “home” to gain new experiences is also pertinent. The volume of Art Inquiry to which we seek your contributions will be devoted to this set of issues. Your prospective papers should concern some theoretical aspects of the concepts mentioned above in relation to art, artistic activity, reception of art works, or offer a case study of some artistic endeavour in which those concepts have taken a concrete shape. BEZDOMNOŚĆ SZTUKI Sformułowania nawiązujące do pojęć „zadomowienia” i „bezdomności” od kilkudziesięciu lat pojawiają się w różnych obszarach humanistyki. Występują one w wielu kontekstach i nadawany jest im różny sens. W filozofii XX wieku podstawowe znaczenie ma Heideggerowski problem człowieka jako „sąsiada bycia”, czyli zamieszkiwania przez niego w „bliskości wobec bycia”. Ta wysoka ocena bliskości prowadziła do sugestii odzyskania tego, co własne i właściwe dla ludzkiego sposobu istnienia. Lukacs poddawał krytyce „transcendentalną bezdomność”, którą uważał za charakterystyczną dla współczesnej kultury. Inni filozofowie zwracali uwagę na to, że zachodzenie szybkich zmian, a także formułowanie utopijnych projektów charakterystyczne dla nowoczesnej kondycji człowieka, sprzyja utracie uczucia zadomowienia. W drugiej połowie XX wieku, rozwijał się też dyskurs związany z kryzysem zamieszkiwania. Adorno negował możliwość uczucia zadomowienia w świecie po Auschwitz. Inni autorzy brali pod uwagę „nieswojość” (das Unheimliche), czyli występowanie obcych i niezrozumiałych sił we własnym domu, pozornie tylko oswojonym. Podkreślano też, że zadomowienie i związane z nim poczucie bezpieczeństwa może okazać się ograniczające. Za wolność płaci się przecież na ogół utratą poczucia bezpieczeństwa, zanikiem stanu bliskości, zażyłości. Także wzięcie pod uwagę tego, co inne, marginalne, często cierpiące lub poszkodowane (np. w dyskursach feministycznym i postkolonialnym), uwrażliwia na rolę otwarcia, które prowadzi do destabilizacji monolitycznie pojmowanego własnego domu. Zarysowany tu krąg problematyki w różny sposób odnosi się do sztuki. Z jednej strony może ona być rozważana jako ważny głos w sporach dotyczących zadomowienia i bezdomności, z drugiej zaś w odniesieniu do niej samej można sta (...)

Autor uważa, że podróż jest piękna tylko wtedy, gdy ma się okazję zaprzyjaźnić z tubylcami oraz na własnej skórze poznać realia danego kraju. W jego opinii wędrówka zyskuje prawdziwą wartość, kiedy jest nie tylko sposobem na chwytanie pięknych chwil, ale również szansą na to, aby dać coś od siebie lokalnym mieszkańcom. Dlatego zgłosił się na wolontariat w… boliwijskim więzieniu. Spędził tam sześć miesięcy. Miał w związku z tym okazję powitać Nowy Rok w boliwijskiej dżungli, uczestniczyć w tradycyjnym weselu, poznać sekrety kopalni w Potosí czy wziąć udział w karnawałowej zabawie w Oruro. Obejrzał też mecz na najwyżej położonym stadionie świata, zaprowadził do wioski stado lam i… spotkał kajmana w drodze do toalety. Doskonale poznał trudy życia w Andach. Podróżował bez pośpiechu, rozmawiał z mieszkańcami, doświadczył wielu radosnych chwil, ale był też świadkiem ludzkich tragedii. A ponieważ - zupełnie nieplanowanie - zakochał się po uszy w rodowitej Peruwiance, na jego szlaku znalazło się również Peru. Nieraz zgubił się w miejskiej dżungli Limy, na pewien czas stał się członkiem peruwiańskiej rodziny i zrozumiał, że żeby zrobić dobry uczynek, niekoniecznie trzeba wieźć relikwie przez pół świata - wystarczy dać napiwek… Można też na przykład wyposażyć w niezbędne pomoce i zabawki meksykańskie przedszkole położone na zboczu wulkanu, co Autor chętnie uczynił. Czas spędzony w Meksyku to też rozmowa z przemytnikiem kokainy, przypadkowy zatarg z członkami kolumbijskiego gangu oraz skrzynka piwa wypita wśród Indian Lakandonów w tamtejszej dżungli. O tych i o wielu innych przygodach jest właśnie ta książka.

Od Pacyfiku, przez Andy, świętą Dolinę Inków, Machu Picchu, Cuzco, Jezioro Titicaca, aż do atlantyckich plaż Rio de Janeiro… „Nad rzekę, której nie ma” to relacja z wyprawy w poprzek Ameryki Południowej. To także błyskotliwy reportaż i powieść drogi, której bohater, w obliczu bezlitosnej skończoności ludzkiego życia, wyrusza w podróż. Mierzy się z lękiem przed nieznanym. Zmaga się z hipotermią na lodowcach Andów, klaustrofobią w zapomnianych przez Boga, gęstych od śmierci tunelach inkaskich kopalń. Aby przetrwać, musi doświadczyć bezradności człowieka okradzionego ze wszystkiego, co potrzebne do życia. Odkrywa, że lęk ma swoje dobre strony – jest przecież bratem przygody. Poznaj pasjonujący reportaż Grzegorza Kapli, który z mistrzowską zwięzłością i błyskotliwością zaraża czytelnika swoją pasją życia i podróżowania. Publikacja ilustrowana zbiorem czarno-białych zdjęć autora.

Historia niezwykłej wyprawy dwóch braci, którzy przemierzyli największą rzekę świata… na rowerach. Zakrawała na niemożliwe do zrealizowania szaleństwo, okazała się wspaniałą przygodą i cenną życiową lekcją. Dla jednego była spełnieniem marzeń, dla drugiego - ostatnią szansą na ocalenie. Wyprawa niezwykła, bo Amazonka nie jest zwykłą rzeką. Prawie siedem tysięcy kilometrów przez góry i dżunglę. Nie jedno, ale dwa źródła. Ujście dwustukilometrową deltą do oceanu. Rwące bystrza. Fale, jak na oceanie. Uwielbiana równie mocno, jak nienawidzona. Ale niezmiennie fascynująca. Przypadkowo, w trzydziestą rocznicę pierwszego przepłynięcia całej Amazonki, od źródła od ujścia, Dawid Andres i Hubert Kisiński wyruszyli w podróż z nurtem królowej rzek.... na rowerach. Ale nie zwykłych rowerach. Na rowerach amazońskich. [w.bibliotece.pl.].